Интернет-дүкеніңізді жарнамалаудың тәсілдері өте көп — олардың арасында ақысыздары да, белгілі бір қаражатты талап ететіндері де бар. Бұл нұсқаулықта біз сізге жарнамалаудың тегін жолдарын да, аздаған инвестицияны қажет ететін тиімді әдістерін де айтып береміз.
Интернет-дүкеніңізді жарнамалаудың ең оңай әрі тегін жолы — 2ГИС, Яндекс және Google карталарында тіркелу. Егер сізде офлайн-нүкте болмаса да, Google және Яндекс іздеу жүйелерінде тіркелу ақылы контекстік жарнаманы іске қосу үшін қажет болады. Ал егер сізде кеңсе немесе дүкен бар болса, онда мұндай тіркеу міндетті түрде қажет.
Яндекске қалай тіркелуге болады?
Яндексте аккаунт ашу үшін оның кез келген қызметінде тіркелу жеткілікті: Яндекс.Почта, Яндекс.Такси немесе басқа сервистер. Қалай болғанда да, сізге username@yandex.ru форматында электрондық пошта қажет болады. Мұндай пошта мекенжайы сізге автоматты түрде Яндекс Паспортты береді.
Яндекстің кез келген қызметін пайдалану үшін осы Яндекс Паспорттың логині мен құпиясөзін енгізсеңіз жеткілікті. Бұл Яндекс Жарнама кабинеті мен Яндекс Карталарына да қатысты.
Google-ға қалай тіркелуге болады?
Google және оның қызметтеріне тіркелу — Gmail пошта жәшігін ашу кезінде жүзеге асады. username@gmail.com сияқты пошта мекенжайы арқылы сізге Google аккаунты ашылады. Осы аккаунтпен Google Maps және басқа сервистерге кіре аласыз.
Айтпақшы, Android телефондарының иелері мұндай аккаунтқа әдетте ие және оны бірден қолдана алады.
2ГИС-ке қалай тіркелуге болады?
Бұл картографиялық сервиске бірнеше жолмен тіркелуге болады, мысалы, Google аккаунты арқылы. Сонымен қатар, сіз ВКонтакте, Одноклассники, Apple ID, телефон нөмірі немесе кез келген басқа пошта мекенжайы арқылы тіркеле аласыз.
Карталарда компанияны қалай тіркеуге болады?
Бұл өте оңай: 2ГИС, Google немесе Яндекс карталарының басты мәзірінен (әдетте ≡ белгісімен белгіленеді) “компания қосу” бөлімін таңдаңыз және барлық қажетті өрістерді біртіндеп толтырыңыз: атауы, мекенжайы, қызмет саласы және ең бастысы — интернет-дүкеніңіздің сайтының сілтемесі.
Интернет-дүкенді карталарда тіркеудің қандай пайдасы бар? Себебі карталар пайдаланушылардың сұранысына қарай жақын маңдағы орындарды — кафе, мейрамханалар, дүкендерді және т.б. — көрсетеді. Толық сипаттамамен, жұмыс кестесімен және сайтқа сілтемелермен. Ал бұл — бізге қажет ең басты нәрсе.
Егер сіздің интернет-дүкеніңіздің оффлайн-нүктесі, дүкені немесе бутигі бар болса, оның ішінде сайт туралы ақпаратты міндетті түрде орналастырыңыз:
Сатылым нүктесіндегі жарнамадан бөлек, интернет-дүкеніңіз туралы ақпаратты сіздің мақсатты аудиторияңыз жиналатын жерлерде таратуға болады. Мысалы:
Жалпы алғанда, мұндай жарнаманы түрлі жерлерге орналастыруға болады, тек аздаған шығармашылық таныту қажет. Мысалы, балалар тауарлары дүкенінің парақшаларын педиатрдың қабылдау бөлмесіне қалдыруға болады. Мультфильм кейіпкерлері бар түрлі-түсті парақшалар баланың назарын аударады, ал ол оны өзімен бірге алғысы келеді. Ата-аналар да кезек күтіп отырған кезде парақшаны қарап шығуы мүмкін. Бұл — интернет-дүкеніңіздің жарнамасын таратудың бір ғана мысалы.
Сіздің мақсатты аудиторияңыз қайда болуы мүмкін — сол жерлерде өзіңізді жарнамалауды ұмытпаңыз.
Жарнамаңыздың тиімді болуын қаласаңыз, алдымен өз сатып алушыларыңыз кім екенін, олар қайда және қашан жиі болатындығын түсініп алыңыз.
Бұл – оффлайн-жарнаманың ең қымбат түрі. Радио және тележарнамадан кейінгі орында, және оны көбінесе интернет-нарықтың алыптары, миллиардтаған айналымы бар ірі маркетплейстер немесе мұндай жарнамаға жеткілікті қаржысы бар компаниялар ғана пайдалана алады. Дегенмен, қолжетімді сыртқы жарнамаға шартты түрде стикерлерді, плакаттар мен афишаларды жатқызуға болады — оларды арнайы жарнама орындарына жапсыруға болады: афиша бағандарына, хабарландыру тақталарына, аялдама орындарына және т.б.
SMM аббревиатурасы Social Media Marketing — яғни, әлеуметтік желілердегі ілгерілету деген ұғымды білдіреді. Бұл — салыстырмалы түрде аз шығынмен (тіпті кейде мүлдем тегін) айтарлықтай нәтиже беретін қуатты маркетингтік құрал.
Әлеуметтік желілерде ілгерілетуді бастау үшін, интернет-дүкеніңіздің бизнес-парақшаларын ашу керек. Бұл — тегін. Тек уақыт бөліп, парақшаларды сапалы түрде безендіру, фото-видео контентпен толтыру, дүкен мен ондағы тауарлар туралы толық ақпарат беру қажет. Интернет-дүкеніңіздің сілтемесін ең көзге түсетін жерге қоюды ұмытпаңыз.
Қай желілерде тіркелу керек? Бүгінде көпшілік бизнес иелері Instagram мен ВКонтакте желілерін қолданады. Салыстырмалы түрде сирек — Facebook, Одноклассники және басқа да танымал емес платформалар. Алғашқы кезеңде Instagram мен ВКонтакте жеткілікті болады, кейін қажет болса, басқаларын да қосуға болады.
Қайдан бастау керек? Алдымен өз достарыңызды парақшаға шақырыңыз, олардан өз таныстарын шақыруын өтініңіз. Контент жариялай бастаңыз. Алғашқы уақытта кемінде күніне бір рет жазба жариялап отыру керек. Подписчиктеріңізді сіздің парақшаңызды көріп үйренуге үйретіңіз: сізді оқу қызық, фотоларыңыз тартымды екенін көрсетіңіз. Айына бір рет немесе жиі — акциялар, жеңілдіктер, жеңілдікпен сатып алу шарттары немесе промокодтармен ойнатылымдар өткізіп тұрыңыз. Бұл дүкеніңізге бір ай ғана болған күннің өзінде маңызды.
Не жариялауға болады? Сатып алушылардың назарын интернет-дүкеніңізге аударатын кез келген контент:
Жазылушылардың пікірлеріне міндетті түрде жауап беріп отырыңыз — бұл өте маңызды. Бұл сізге тұтынушылармен кері байланыс орнатуға көмектеседі. Сатып алушылармен тығыз байланыс орнату үшін парақшаға қосымша ретінде ВКонтакте желісінде тақырыптық топ ашып, өз салаңызға қатысты талқылаулар бастауға болады. Сонымен қатар, топқа жаңа қатысушыларды шақырып, интернет-дүкеніңізге тартуды ұмытпаңыз.
Бастапқы кезде бұл жұмысты өзіңіз атқара аласыз, бірақ уақыт өте келе парақшаларды жүргізіп, топтарды модерациялайтын көмекші қажет болуы мүмкін. Осы кезде ақылы SMM-жарнамаға көшуге болады.
Әлеуметтік желілерде ілгерілетуді бастағанда, мына нәрсені түсіну маңызды: әлеуметтік желілер де — бұл біреудің бизнесі, ол табыс әкелуі тиіс. Сондықтан мұндағы тегін ілгерілету тәсілдері онша тиімді емес. Яғни, олар жұмыс істейді, бірақ бір ғана тегін жарнамадан ерекше нәтиже күтудің қажеті жоқ. Ал сіз ақылы жарнамалық кампанияларды іске қосқан сәттен бастап — нәтиже бірден байқалады.
Әлеуметтік желілердегі ақылы жарнама — бұл шағын жарнамалық хабарландырулар жүйесі (мәтін мен сурет), олар сіздің мақсатты аудиторияңызға көрсетіледі. Мұндай жарнаманы басқан адам, жарнамада көрсетілген сілтеме бойынша өтеді. Мысалы, сіздің интернет-дүкеніңіздің сайтына. Мұндай жарнама түрі таргеттелген жарнама деп аталады.
Таргеттелген жарнаманы әртүрлі параметрлер бойынша баптауға болады. Мысалы, тек әйелдерге көрсету, не тек белгілі бір ауданның (тіпті бір кварталдың!) тұрғындарына көрсету. Немесе, қолөнер тауарларын сататын дүкеннің жарнамасын тек “қолөнер” деген хоббиі бар қолданушыларға ұсынуға болады. Фильтрлер мен баптаулардың көмегімен жарнамаңызды өте дәл және нақты аудиторияға бағыттауға болады.
Таргеттелген жарнама үшін төлемнің әдетте екі түрі болады: көрсетілім үшін және ауысу (клик) үшін. Бірінші жағдайда сіздің жарнамаңыздың белгілі бір рет (мысалы, 100 немесе 1000) көрсетілуі үшін ақы төлейсіз. Бұл сома біртіндеп, жарнама көрсетіліп жатқан уақыт ішінде алынып отырады. Екінші жағдайда, әр адам сіздің жарнамаңызды басып, сілтемеге өткен сайын, сіздің жарнамалық есепшотыңыздан ақша шегеріледі. Қайсысын таңдайтыныңыз — өз еркіңізде. Көбінесе бұл тестілеу арқылы анықталады.
Айта кету керек, таргеттелген жарнамаға әр желінің өзіндік шектеулері бар. Сондықтан жарнама бермес бұрын, не рұқсат етілгенін, ал не тыйым салынғанын мұқият зерттеу қажет. Кей жағдайларда аккаунтты тіпті бұғаттап тастауы мүмкін. Мысалы, іш киім дүкенінің жарнамасындағы тым ашық суреттерді желінің алгоритмдері әдепсіз контент деп танып, аккаунтты бұғаттауы мүмкін.
Кампания баптауы аса қиын емес — ВКонтакте, Instagram және басқа әлеуметтік желілердің құралдары түсінікті және қолдануға ыңғайлы.
Оған қоса, желілердің өздері жарнама туралы кеңестер, нұсқаулықтар мен оқулық материалдар ұсынады. Мысалы, Инстаграм және ВКонтакте ұсынатын нұсқаулықтар.
Дегенмен, осының бәрін меңгеру, тестілеу жүргізу және тиімді кампания жасауға уақыт керек. Сондықтан көптеген кәсіпкерлер бұл жұмысты арнайы мамандарға — таргетологтарға тапсырады.
Әлеуметтік желілерде жарнаманы тек жеке жарнама хабарландырулары ретінде ғана емес, басқа қауымдастықтарда жарияланатын посттар ретінде де орналастыруға болады. Мысалы, қызығушылықтар бойынша құрылған топтарда. Әрине, мұндай қауымдастықтардың әкімшілігі, әсіресе ірі топтар, сізге өз бетіңізше тікелей (немесе тіпті жанама) жарнама жариялауға рұқсат бермейді: бұл үшін модераторлар жауап береді. Сондықтан мұндай топтарда жарнамалық посттарды ақылы түрде орналастыру туралы келісу — бұл қалыпты тәжірибе.
Көптеген жергілікті жаңалық пабликтері мен БАҚ (Instagram мен ВКонтакте желілерінде) өз аккаунттарында арзан жарнамалық посттарды орналастыруды ұсынады — бұл өзіңізді танытудың тағы бір жолы. Мұндай жаңалық ленталарына жарнамаңызды орналастыру үшін, сол басылымның жарнама бөліміне хабарласыңыз: олар сізге шарттарын айтып, бағаларын ұсынады. ВКонтактедегі паблик сипаттамасында немесе Instagram парақшасының профилінде бұл байланыс деректері 99% жағдайда көрсетіледі.
Бір нұсқа ретінде, басқа қауымдастықтарға (немесе оффлайн-кәсіпкерлерге) өзара жарнама алмасуды ұсынуға болады: сіз ол қауымдастықты немесе кәсіпкерді жарнамалайсыз, ал олар өз кезегінде сіздің жарнамаңызды өз ресурстарында орналастырады.
Бұл қалай жұмыс істей алады? Мысалы, бөлме өсімдіктерін сататын интернет-дүкен үшін гүл өсіруші әуесқойлардың қауымдастықтарында жарнамалық жарияланымдарды орналастыру тиімді болады. Ал егер гүл дүкені гүл шоқтары мен композицияларын сатумен айналысса — онда той немесе іс-шара ұйымдастыруға арналған топтарда жарнамалануы орынды. Жауап ретінде, гүл интернет-салоны ивент-мамандардың, фотографтардың, асабалардың және т.б. қызметтерін жарнамалай алады. Балалар киімінің интернет-дүкені ата-ана-бала топтарында посттар жариялау арқылы жақсы трафик жинай алады.
Интернет-дүкенді немесе бизнесті ілгерілетудің тағы бір тиімді тәсілі — көп жазылушысы бар танымал блогерлерден жарнамаға тапсырыс беру. Мұндай жарнама партизандық маркетинг деп аталатын бағыттан шыққан, ол жайлы сәл кейінірек толығырақ айтылады. Танымал блог авторлары тауарлар мен қызметтерді, соның ішінде интернет-дүкендерді де жарнамалауға қуана келіседі. Көбінің жарнама бағасы көрсетілген жеке прайстары бар.
Мұндай жарнама түрлі форматта болуы мүмкін: тауар немесе сервиске шолу түрінде, тест-драйв түрінде (мысалы, тамақ жеткізу қызметін сынап көру), немесе жай ғана блогтағы тікелей жарнама ретінде. Мысалы, автордың бір танысы — танымал қазақстандық аспаздық блогер — өз блогында қаласындағы мейрамханалар мен кафелерге, тамақ жеткізу қызметтеріне шолу жасап, сол үшін сол мекемелерден қаламақы алады.
Блогерден жарнамаға тапсырыс берер кезде, оның жазылушыларының санына, бір жазбаның орташа қаралымына және реакциялар санына назар аудару қажет. Кейбір блогерлердің конверсиясы 8–10%-ға дейін жетуі мүмкін — бұл өте жақсы көрсеткіш.
Бұл — сайтты іздеу жүйелерінде жылжытудың ең қымбат, бірақ сонымен қатар ең тиімді ақылы тәсілдерінің бірі. Контекстік жарнама — бұл пайдаланушының іздеу сұранысына байланысты көрсетілетін жарнама. Мұны мысалмен түсіндірейік.
Мысалы, адам баласына киім сатып алғысы келеді де, браузердің іздеу жолағына: «гүл сатып алу алматы» деп жазады. Іздеу жүйесі оған түрлі нәтижелерді ұсынады, бірақ олардың жоғарғы бөлігінде әрдайым ақылы жарнамалар көрсетіледі. Міне, бұл — контекстік жарнама. Жарнамаға қаншалықты көп қаражат бөлсеңіз, дәл сіздің интернет-дүкеніңіздің жарнамасы жоғарғы орынға шығу ықтималдығы соғұрлым жоғары болады.
Контекстік жарнамада жарнама хабарландыруларын жасау принципі әлеуметтік желілердегі таргеттелген жарнамадан айтарлықтай айырмашылығы жоқ. Мұндай жарнама (немесе жарнамалар тобы) жасау үшін іздеу жүйелерінің жарнама кабинеттеріне тіркелу қажет (бұл туралы біз басында айтқанбыз). Қазақстанда ең танымал платформалар — Google Жарнама және Яндекс.Директ.
Әлеуметтік желілердегі сияқты, жарнама жасау барысында сіз аудиторияны, көрсетілетін уақытты, географияны анықтайсыз, мәтін жазып, сурет тіркеп, интернет-дүкеніңізге сілтеме бересіз.
Контекстік жарнама қымбатқа түсуі мүмкін: жарнамадағы сілтеме арқылы сайтыңызға бір рет өту құны саланың бәсекелестігіне байланысты — 1 центтен бірнеше ондаған долларға дейін жетуі мүмкін. Сондықтан қаражатты босқа шығындамау үшін жарнама кампанияларын дәл баптап, хабарландыруларды дұрыс құрастыру керек. Осы себепті контекстік жарнаманы баптауды контекстолог немесе директолог деп аталатын мамандарға тапсырған дұрыс. Дегенмен, бұл тақырыпты өз бетіңізше де үйренуге болады: бүгінде YouTube-та “контекстік жарнаманы баптау” тақырыбы бойынша көптеген егжей-тегжейлі сабақтар бар.
Іздеу жүйесіне оңтайландыру, немесе қысқаша SEO — бұл сайтыңыздың белгілі бір сұраныстар бойынша іздеу нәтижелерінде мүмкіндігінше жоғарғы орындарға шығуына бағытталған шаралар жиынтығы. Мысалы, “Ұл балаға күртке сатып алу” немесе “Алматы гүлдері арзан” сияқты сұраныстар.
Бұл — жылдам нәтиже бермейтін, ұзақ мерзімді жұмыс. Нақты нәтижелер әдетте жұмысты бастағаннан кейін екі-үш айдан соң ғана байқала бастайды. Бірақ бір жақсысы — сайт бір рет жоғарғы орындарға шықса, тіпті жұмысты тоқтатқан соң да ол позицияда ұзақ уақыт сақталып тұруы мүмкін.
SEO оңтайландырудың екі түрі бар: техникалық және іздеу жүйесіне бағытталған (контенттік).
Техникалық оңтайландыру сайт беттерінің жүктелу жылдамдығын, интерфейстің ыңғайлылығын, ішкі және сыртқы сілтемелердің саны мен сапасын қамтиды. Dzumba платформасында жиналған сайттар үшін бұл техникалық мәселелердің барлығы алдын ала шешілген.
Іздеу жүйесіне бағытталған оңтайландыру — бұл сайттағы мәтіндік және визуалды контенттің іздеу сұраныстарына сәйкестігі. Бұл үшін сізге дұрыс жазылған, арнайы таңдалған кілт сөздер мен сөз тіркестері бар мәтіндер және тақырыпқа сай суреттер қажет. Мысалы, егер біреу “Алматыда тау шаңғыларын сатып алу” сұранысы арқылы сайтқа кіруін қаласа, онда сайттың басты бетінде “бізде тау шаңғылары сатылады және біз Алматыда орналасқанбыз” деген сияқты сөз тіркестері міндетті түрде болуы керек.
SEO-мен өзіңіз айналысуыңызға болады, бірақ ол үшін үлкен теориялық база және кем дегенде аздаған тәжірибе қажет. Әйтпесе, барлық күш зая кетуі мүмкін. Сол себепті оңтайлы шешім — SEO маманын жалдау. Ол сізге нақты стратегия жасап береді және оны жүзеге асырады.
Бұған дейін аталған тәсілдермен қатар, сайтты танымал етудің басқа да жолдары бар. Олардың кейбірі дәстүрлі емес, кейбірі ұмыт бола бастаған, ал кейбіреулері бүгінде жаңаша форматта қолданылады.
“Ауыздан ауызға таралатын жарнама”
Бұл термин өнім, тауар немесе дүкен туралы ақпараттың бір адамнан екінші адамға берілуін, яғни “сарафанное радио” әдісін білдіреді. Егер адам сапалы тауар алып, жақсы сервисті бастан кешірсе, ол өзі-ақ бұл туралы достарына, таныстарына айтып береді.
Мысалы, жас ана сіздің интернет-дүкеніңізден өз баласына жақсы бағамен күртеше сатып алып, оны дәл уақтылы, тіпті кішкентай сыйлықпен бірге алса — ол міндетті түрде бұл туралы басқа аналармен бөліседі. Олар да сіздің қызметтеріңізді пайдаланып, өз кезегінде өз таныстарына айтып береді. Осылайша ауызша жарнама таралады — бұл ең тиімді жарнама түрлерінің бірі.
Алайда мұндай жарнама түрі жұмыс істеуі үшін, алдымен жоғарыда көрсетілген әдістердің кемінде біреуі іске асуы керек. Ал ең бастысы — керемет сервис. Себебі ауызша жарнама теріс бағытта да жұмыс істейді: нашар пікірлер бизнеске үлкен зиян келтіруі мүмкін.
“Партизандық” маркетинг
Бұл тәсіл 10–15 жыл бұрын өте тиімді болған. Ол кезде форумдар кең таралған еді, ал әлеуметтік желілер енді ғана дамып келе жатқан. Форумдарда, блогтарда немесе желілерде белгілі бір тауар немесе дүкен туралы қызу, эмоциялық пікірталас ұйымдастырылатын. Мұндай талқылау басқа қолданушылардың да қызығушылығын оятып, нәтижесінде олар: “тауар жақсы екен, дүкен сенімді екен, алу керек” деген ойға келетін.
Мұндай талқылаулар арнайы тіркелген бірнеше аккаунт арқылы жүргізілетін. Тәжірибелі “партизан” мамандарда ондай 20–30 аккаунт болуы мүмкін еді.
Бүгінде партизандық маркетинг блогерлермен жұмыс істеу форматына ауысты. Бірақ егер сіздің аймағыңызда қалалық немесе облыстық форумдар әлі де белсенді жұмыс істесе — бұл тәсілді де қолдануға болады.
Көріп отырғаныңыздай, интернет-дүкенді жарнамалаудың тәсілдері өте көп. Енді сізде заңды сұрақ туындайды: жарнаманы қалай бастау керек? Неден бастаймын?
Міне, сізге қысқаша қадамдық чек-лист:
Бұл тәсілдердің бәрін қолданып көру керек, өйткені барлық жағдайға жарайтын дайын шешім жоқ. Біреуге контекстік жарнама жақсы нәтиже берсе, екіншісі әлеуметтік желілерден көп трафик алады. Ал үшіншісі тек блогерлер арқылы клиент жинауы мүмкін. Сондықтан тәжірибе жасап көріңіз, сынап көріңіз — өз клиентіңізді міндетті түрде табасыз.